هورمون ها پیام رسان های شیمیایی هستند که از غدد درون ریز و برون ریز ترشح شده و در بسیاری از فرایندهای فیزیولوژیکی بدن نظیر رشد و نمو، متابولیسم، اعمال جنسی، خلق و خو، اشتها و ..... موثر می باشند.

عدم تعادل هورمونی زمانی اتفاق می افتد که به دلیل اختلال در عملکرد غدد درون ریز و برون ریز، هورمون ها کمتر با بیشتر از حد طبیعی ترشح شده و باعث ایجاد تاثیرات منفی روی بدن افراد می شوند. یکی از این اثرات تغییرات وزن بدن است. به عبارتی اختلال هورمونی یکی از مواردی است که باعث تغییرات وزن شده و باعث ایجاد نارضایتی در افراد می شود.

کدام هورمون ها در ایجاد حس سیری و گرسنگی نقش دارند

هورمون ها با تنظیم اشتها به حفظ سطح انرژی بدن کمک می کنند. برخی از هورمون ها اشتها را تحریک می کنند و برخی دیگر باعث سرکوب اشتها می شوند. عدم تعادل در ترشح این نوع هورمون ها با افزایش وزن یا کاهش وزن همراه است.

هورمون های محرک اشتها و گرسنگی 

وقتی بدن به غذا نیاز دارد تحریک سیستم اندوکرین و سیستم عصبی، فرد را وادار به غذا خوردن می کند. برخی از هورمون ها موجب افزایش اشتها می شوند و محرکی برای گرسنگی به شمار می آیند. تعدادی از این هورمون ها عبارتند از :

هورمون گرلین

یکی از هورمون هایی که در هنگام گرسنگی ترشح می شود، هورمون گرلین است. این هورمون از معده ترشح می شود و  ناحیه ای از هیپوتالاموس که مسئول ایجاد حس گرسنگی است را تحریک کرده و میل به غذا خوردن را در فرد افزایش می دهد.

هورمون گرلین نقش های دیگری نظیر شرکت در چرخه خواب و بیداری، متابولیسم گلوگز، مهار ترشح انسولین، تنظیم گلوکونئوژنز و گلیکوژنولیز، پیشگیری از تحلیل توده عضلانی، تنظیم سنتز و متابولیسم توده استخوانی ..... دارد.

وقتی معده خالی است سطح هورمون گرلین در بدن افزایش و پس از پر شدن معده سطح این هورمون کاهش می یابد. افزایش غیر طبیعی ترشح هورمون گرلین در بدن اشتها را افزایش داده باعث کند شدن متابولیسم می گردد.

برخی از مطالعات نشان داده اند که  حساسیت  گیرنده های هورمون گرلین ( GHS-R ) در افراد چاق در مقایسه با سایر افراد بیشتر است، به همین دلیل آنها تمایل بیشتری برای پرخوری و دریافت مواد غذایی دارند. علاوه بر این سطح هورمون گرلین در افرادی که تازه شروع به رعایت رژیم غذایی برای کاهش وزن کرده اند نیز افزایش می یابد که نوعی مکانیسم طبیعی بدن برای مبارزه با کاهش کالری دریافتی است.

راهکارهای کاهش سطح هورمون گرلین برای کمک به کنترل اشتها 

حفظ وزن در محدوده طبیعی

مطالعات نشان داده اند که سطح هورمون گرلین در افراد چاق بالاتر است بنابراین حفظ وزن در محدوده طبیعی مانع از افزایش غیر طبیعی این هورمون در بدن می گردد.

خواب کافی

خواب کم با افزایش سطح هورمون گرلین همراه است. توصیه می شود برای کنترل اشتها و جلوگیری از پرخوری به کیفیت خوابتان توجه نمایید .

افزایش توده عضلانی

افزایش توده عضلانی به کنترل سطح هورمون گرلین کمک می کند. احتمال افزایش غیر طبیعی این هورمون در افرادی که توده ماهیچه ای کمی دارند، وجود دارد.

دریافت کافی پروتئین در برنامه غذایی

رژیم های غذایی پرپروتئین به افزایش احساس سیری، کنترل اشتها و کاهش سطح هورمون گرین کمک می کند.

موتیلین

موتیلین نوعی هورمون پپتیدی است که از روده کوچک ترشح می شود. این هورمون در شرایط گرسنگی با القای انقباضاتی در معده و دستگاه گوارش و ارسال سیگنال هایی به مغز باعث احساس گرسنگی می شود.

نوروپپتید Y (NPY)

نوروپپتید Y یک شاخه ای از اسیدهای آمینه است که از سلول های مغز ترشح می شود و باعث ایجاد حس گرسنگی می شود. تولید و ترشح این هورمون تحت تاثیر هورمون های گرلین و لپتین قرار می گیرد.